W Małopolsce obecnie tylko w Krakowie jest odnotowanie poważne przekroczenie norm zanieczyszczenia powietrza. W miesiącach, kiedy do atmosfery emitowana jest ogromna ilość dymu z tzw. niskiej emisji, czyli pochodzącego z domowych pieców, gołym okiem i własnym nosem możemy stwierdzić jak potężna dawka trucizn zatruwa powietrze i utrudnia życie także mieszkańcom mniejszych miejscowości. Wciąż jednak do bardzo wielu z nas nie dociera, że wszyscy odpowiadamy za taki stan rzeczy.
Jak dowiadujemy się z informacji zamieszczonych na portalu Wrota Małopolski: prognozy zanieczyszczeń w poszczególnych regionach województwa opracowywane są w Małopolsce dzięki udostępnianemu dla Politechniki Warszawskiej przez Fundację EkoPrognoza systemowi prognozowania jakości powietrza – EkoPrognoza.pl. System wykorzystuje jako narzędzie obliczeniowe zaawansowany globalny model chemii troposfery GEM-AQ. Pozwala on na jednoczesne i spójne (on-line) modelowanie procesów dynamicznych, fizycznych i chemicznych w atmosferze.
Podstawą obliczeń są dane meteorologiczne oraz dane o wielkości emisji zanieczyszczeń. Obliczenia prognozy jakości powietrza dla województwa małopolskiego prowadzone są dwuetapowo. Najpierw prowadzona jest symulacja w skali globalnej, a jej wyniki wykorzystywane są jako warunki początkowe i brzegowe dla symulacji zagnieżdżonej. Drugi etap to symulacja zagnieżdżona z rozdzielczością ok. 5km w siatce obejmującej obszar o wymiarach ok. 830km x 830km, którego centrum stanowi Małopolska. Obydwie symulacje nie odbywają się jedynie na płaskiej płaszczyźnie, ale są obliczane dla 28 warstw w pionie, sięgających do 10hPa. Horyzont prognozy wynosi 75 godzin – od godziny 21:00 „wczoraj” do godziny 24:00 „pojutrze”.
Formułowanie ostrzeżeń dla każdego z powiatów prowadzone jest w punktach siatki, którym przypisana została przynależność do miasta lub powiatu. Dla miast, w których zlokalizowane są stacje monitoringu jakości powietrza Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska (Kraków, Tarnów, Nowy Sącz, Olkusz, Skawina, Sucha Beskidzka, Trzebinia, Zakopane), prowadzona jest korekta statystyczna prognozy wykorzystująca historyczne dane pomiarowe. Dane po korekcie statystycznej wykorzystywane są w wykresach stężeń na stronach tych miast i w formułowanych komunikatach. Z tego powodu mogą być one różne od sytuacji pokazanej na mapie prognozy dla województwa, ale powinny cechować się lepszą sprawdzalnością.
Model nie korzysta z bieżących danych pomiarowych ze stacji monitoringowych. Okresowo prowadzone są natomiast analizy sprawdzalności prognoz z wynikami pomiarów na stacjach monitoringowych Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Krakowie, które są podstawą do modyfikacji parametrów modelowania w celu poprawy ich zgodności. Należy jednak pamiętać, że prognozy stanowią informację o ryzyku wystąpienia wskazanych stężeń zanieczyszczeń powietrza. Oznacza to, że tak jak prognoza pogody nie muszą się sprawdzić i mogą przewidzieć zarówno zbyt wysokie jak i zbyt niskie stężenia zanieczyszczeń.
Sprawdziliśmy – dziś stan alarmowy osiągnięty jest w samym Krakowie. Na stronie internetowej systemu nie ma podanych wartości dla najbliższego dla nas punktu pomiarowego w Olkuszu, ale gołym okiem widać, że nad większymi skupiskami prywatnych domów unosi się ciężka warstwa ciemnego smogu odcinającego się od niebieskiego tła wyższych partii nieboskłonu.
Wiadomo, ceny opału są wysokie, nie każdego stać na opał ekologiczny. Ważne jest jednak, abyśmy mieli świadomość, że każdy z nas w maleńkiej części ma wpływ na wielką całość stanu naszej atmosfery, a co za tym idzie – naszego zdrowia. Bardzo ważne jest, aby wciąż podnosić świadomość społeczną w tym zakresie – nadal bowiem tak wielu (dlaczego?) pali w piecach śmieci. Czyżbyśmy nie dostrzegali, że takie postępowanie jest krótkowzroczne? Cóż z tego, że zaoszczędzimy na opale, skoro zalepiony odpadami komin będzie wymagał kosztownej naprawy. Nie wspominając o trudnym do przeliczenia na pieniądze zdrowiu własnym i sąsiadów… Przypominamy – W Polsce obowiązuje ustawowy zakaz spalania odpadów komunalnych w urządzeniach nie przystosowanych do tego celu, a wszystkie śmieci możemy oddać w ramach ponoszonych przez nas opłat śmieciowych!
Ewa Barczyk
