O tym, jak ogromne znaczenie ma umiejętność udzielenia pierwszej pomocy, nikogo przekonywać nie trzeba. Wszyscy wiemy, że szybka pomoc może uratować życie, jednak większość świadków wypadków boi się lub nie wie jak jej udzielić. Pomocne okazują się specjalne kursy i najlepiej gdy są one prowadzone od najmłodszych lat. Poniżej przedstawimy kilka najczęstszych wypadków podczas, których najważniejsza jest pierwsza pomoc oraz wskazówki co zrobić kiedy znajdziemy się w obliczu takiej sytuacji.
Nie każdy zdaje sobie sprawę, iż udzielanie pierwszej pomocy jest obowiązkiem każdego obywatela – każdy z nas powinien pomóc w sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia drugiego człowieka. Los ofiary zależy od sprawnej reakcji i natychmiastowego, w miarę poprawnego działania ratowniczego, przeprowadzonego przez świadka zdarzenia. Problem pojawia się w momencie, gdy hipotetyczna sytuacja się urzeczywistnia i przygodny ratownik staje naprzeciwko człowieka naprawdę rannego, nieprzytomnego, nieoddychającego. Mianem pierwszej pomocy określamy udzielanie natychmiastowej pomocy poszkodowanemu przed przybyciem lekarza, pogotowia ratunkowego, mającego na celu ratowanie zdrowia bądź życia ludzi którzy odnieśli obrażenia lub nagle zachorowali.
Do najczęściej dochodzących wypadków, podczas których niezbędna jest natychmiastowa pomoc zaliczamy:
Zadławienie
Zadławienie, z pozoru niegroźne, jest w istocie stanem zagrożenia życia. Całkowita niedrożność dróg oddechowych może doprowadzić do niedotlenienia organizmu, a w jego konsekwencji do utraty przytomności, a nawet zatrzymania akcji serca.
Sposób udzielania pierwszej pomocy dorosłym wygląda następująco:
stojąc za osobą ratowaną, obejmij ją silnie oburącz tuż poniżej łuków żebrowych i wykonaj 5 – 10 energicznych uciśnięć w kierunku przepony. U osób otyłych lub kobiet ciężarnych stojąc za osobą ratowaną pochyl jej tułów mocno do przodu i uderz dłonią 5 – 10 razy w plecy w okolice międzyłopatkową.
Natomiast udzielając pomocy dziecku należy:
pochylić tułów dziecka ku dołowi, zależnie od jego wieku, przewieszając przez kolano lub opierając na przedramieniu i uderzyć dłonią 5 – 10 razy w okolicę międzyłopatkową.
Krwotok z nosa
Krwotok z nosa to dolegliwość, z którą większość z nas choć raz miała styczność w swoim życiu. Pojawia się on najczęściej w wyniku urazu mechanicznego (np. uderzenie nosem w twardy przedmiot) lub w wyniku niektórych chorób. Z reguły krwotok zlokalizowany jest w przedniej części jamy nosowej i udaje się go opanować za pomocą prostych czynności z zakresu pierwszej pomocy.
Przede wszystkim należy usiąść i pochylić głowę do przodu. Osoby poszkodowane mają niekiedy tendencję do odchylania głowy do tyłu, co jest błędem. Krew ścieka wtedy do przełyku, co może wywołać torsje lub nawet zakrztuszenie. Następnie, jeśli to konieczne, należy delikatnie wydmuchać nos.
Tamowanie krwotoku polega na utrzymywaniu pozycji pochylonej i jednoczesnym uciskaniu skrzydełek nosa za pomocą palca wskazującego i kciuka. Krwawienie powinno ustąpić w ciągu kilku minut. Aby zwiększyć komfort poszkodowanego, można przyłożyć mu do karku zimny kompres.
Może się zdarzyć, że osoba poszkodowana nagle traci przytomność. W takiej sytuacji należy w pierwszej kolejności zabezpieczyć osobę, układając ją w pozycji bezpiecznej. Pamiętajmy, że w razie udzielania przez nas pierwszej pomocy osobie, która ma krwotok z nosa, powinniśmy dla własnego bezpieczeństwa unikać kontaktu z krwią.
Utrata przytomności
Utrata przytomności jest stanem zagrożenia życia. W jej następstwie może bowiem dojść do niedrożność dróg oddechowych na skutek ich zablokowania językiem lub zalania śliną czy treścią żołądka. Dlatego umiejętność udzielenia pierwszej pomocy osobie nieprzytomnej jest niezwykle ważna.
Do podstawowych czynności, które powinniśmy podjąć w przypadku utraty przytomności przez osobę dorosłą należą : ocena, czy poszkodowany oraz osoby postronne są bezpieczne. Może się zdarzyć, że wciąż istnieje zagrożenie, które doprowadziło do utraty przytomności przez poszkodowanego. Następnie powinniśmy sprawdzić reakcję poszkodowanego, delikatnie potrząsając za ramiona i głośno pytając „Czy wszystko w porządku?”.
Jeśli osoba reaguje, zostawiamy ją w zastanej pozycji, w razie potrzeby wzywamy pomoc. Musimy także regularnie sprawdzać stan poszkodowanego. Jeśli nie widzimy reakcji – mamy do czynienia z osobą nieprzytomną. W takiej sytuacji powinniśmy głośno wezwać pomoc, a następnie przystąpić do oceny oddechu. Aby to zrobić, odwracamy poszkodowanego na plecy, a następnie udrażniamy drogi oddechowe poprzez umieszczenie jednej ręki na czole poszkodowanego, opuszków drugiej ręki na żuchwie i delikatne odgięcie głowy do tyłu. Następnie należy pochylić się nad poszkodowanym i ocenić oddech przez około 10 sekund nasłuchując, obserwując ruch klatki piersiowej i próbując wyczuć ruch powietrza na policzku. Jeśli oddech jest prawidłowy, należy ułożyć osobę w pozycji bezpiecznej. Ma ona na celu zabezpieczenie poszkodowanego przed ewentualnymi urazami, a przede wszystkim zapewnienie stałej drożności dróg oddechowych.
Po ułożeniu osoby w pozycji bezpiecznej wzywamy pogotowie ratunkowe dzwoniąc pod numer 999 lub 112.
Atak padaczki
Epilepsja jest chorobą neurologiczną, na którą cierpi w Polsce ok. 1 % społeczeństwa. Jednym z jej objawów są napady padaczkowe, charakteryzujące się gwałtownymi, niekontrolowanymi drgawkami. Są one wywołane gwałtownymi wyładowaniami bioelektrycznymi w mózgu i powodują jego chwilową dysfunkcję. Stąd bardzo istotna jest znajomość zasad pierwszej pomocy, tym bardziej, że w świadomości społecznej funkcjonuje wiele nieprawdziwych informacji odnośnie tego, jak w prawidłowy sposób pomóc osobie w czasie ataku drgawek.
Do prawidłowych czynności w trakcie udzielania pierwszej pomocy w przypadku ataku epilepsji należą:
- Usunięcie wszelkich przedmiotów, które mogą być niebezpieczne dla chorego (np. okulary czy przedmioty znajdujące się obok głowy),
- Priorytetem w czasie ataku jest ochrona głowy i kręgosłupa przed urazami,
- Po ataku należy ułożyć chorego w pozycji bezpiecznej i kontrolować oddech,
- W czasie ataku i po jego ustąpieniu należy zapewnić choremu komfort, być przy nim i wspierać go. Atak kosztuje mnóstwo energii, ponadto po ustąpieniu drgawek pojawiają się przejściowe zaburzenia logicznego myślenia,
- Zadzwoń po pogotowie ratunkowe, jeśli nie znasz osoby, która doznała w Twojej obecności ataku drgawek.
Karetkę należy wezwać także wtedy, gdy po ustąpieniu drgawek osoba jest nieprzytomna, atak trwał bardzo długo lub doprowadził do poważnego urazu.
W razie ataku epilepsji NIE WOLNO:
- Powstrzymywać na siłę drgawek i krępować ruchów gdyż można w ten sposób doprowadzić do urazu.
- Wkładać przedmiotów pod głowę, gdyż zmniejsza to drożność dróg oddechowych.
- Otwierać na siłę zaciśniętych szczęk.
- Robić sztucznego oddychania oraz podawać płynów.
Oparzenie
Ze względu na głębokość uszkodzenia skóry lub tkanki podskórnej wyróżnia się cztery stopnie oparzeń:
- I stopień – pojawienie się na skórze zaczerwienienia z towarzyszącym mu piekącym bólem
- II stopień – pojawienie się na podłożu rumieńcowym pęcherzyków wypełnionych płynem surowiczym oraz charakterystycznym występowaniem silnego bólu
- III stopień – oparzenie dotyczy także tkanki podskórnej, skóra przybiera barwę białą, szarą lub ciemnobrązową
- IV stopień – zwęglenie tkanek i daleko posunięta martwica
Pierwsza pomoc w czasie poparzenia polega na przerwaniu kontaktu z czynnikami parzącymi, zmniejszeniu występującego bólu przez polewanie czystą, zimną wodą przez kilkanaście minut (oprócz zmniejszenia bólu woda zapobiega powstawaniu głębokich oparzeń) oraz przez podawanie środków przeciwbólowych.
W przypadku oparzenia związkami chemicznymi należy je zmyć pod silnym strumieniem zimnej wody. Zabezpieczyć oparzoną powierzchnię przed zakażeniem poprzez zastosowanie opatrunku (np. jałowa gaza) przy oparzeniach I, II, III stopnia małych powierzchni ciała oraz przez przykrycie czystymi prześcieradłami, serwetami, rozwiniętymi płatami przy wystąpieniu oparzeń na dużych powierzchniach ciała.
Porażenie prądem
Prąd elektryczny oddziałuje na organizm człowieka miejscowo w postaci oparzenia oraz ogólnie w postaci zaburzeń rytmu serca, włącznie z niebezpieczeństwem zatrzymania krążenia.
W trakcie pierwszej pomocy należy postępować następująco:
- Nie wolno dotykać osoby porażonej prądem, zanim nie odłączy się jej od źródła prądu. Odłącz bezpieczniki (korki), wyjmij z gniazdka wtyczkę urządzenia elektrycznego, które spowodowało porażenie. Użyj do tego przedmiotu, który nie przewodzi prądu (np. drewnianego kija od szczotki), odsuń kabel elektryczny od poszkodowanego.
- Sprawdź stan poszkodowanego (przytomność, oddech).
- Wezwij Pogotowie Ratunkowe nr tel to 999 lub 112
- Jeśli ratowany nie oddycha przystąp do reanimacji
- Jeśli ratowany jest nieprzytomny, ale oddycha, ułóż go w pozycji bocznej
- Załóż opatrunek na oparzone miejsce.
- Zostań z poszkodowanym do czasu przybycia Pogotowia Ratunkowego i przejęcia opieki nad poszkodowanym.
Oprócz znajomości podstawowych zasad udzielania pierwszej pomocy powinniśmy również znać numery alarmowe. Nieznajomość numerów alarmowych zabija! Dlatego kraje Unii Europejskiej podejmują liczne inicjatywy mające na celu zwiększenie wiedzy w tym zakresie. W Polsce, oprócz europejskiego numeru alarmowego 112, funkcjonują także numery alarmowe poszczególnych służb:
- Policja: 997
- Straż pożarna: 998
- Pogotowie ratunkowe: 999